Είναι γεγονός, ότι ο άνθρωπος υπερέχει των ζώων διότι είναι προικισμένος με την σκέψη και τον λόγο. Είναι, όμως η γλώσσα η μόνη μορφή επικοινωνίας των ανθρώπων; Απεναντίας, υπάρχει η μη λεκτική επικοινωνία. Σημασία δεν έχει πάντα μόνο το τι λέμε, αλλά κι ο τρόπος με τον οποίον επιλέγουμε να το πούμε.
Η κοινωνική ζωή επηρεάζεται, όχι μόνο από το λεκτικό περιεχόμενο των μηνυμάτων που μεταδίδουμε, αλλά κι από το μη λεκτικό. Οι μη λεκτικές μορφές συμπεριφοράς οδηγούν στην έκφραση στάσεων ή συναισθημάτων αναφορικά με ένα θέμα. Πρώτος ο Δαρβίνος ασχολήθηκε με την μη λεκτική επικοινωνία, εκδίδοντας το 1872 το βιβλίο του με τίτλο “H έκφραση των συναισθημάτων στον άνθρωπο και τα ζώα” εντοπίζοντας πάνω από ένα εκατομμύρια μη λεκτικά σήματα.
Όμως τι αποκαλούμε μη λεκτική επικοινωνία; Ως μη λεκτική επικοινωνία ,ορίζονται όλοι οι πιθανοί τρόποι επικοινωνίας εκτός του λόγου. Πιθανοί τύποι εξωλεκτικής επικοινωνίας μπορεί να είναι: η βλεμματική επαφή, η έκφραση του προσώπου, η στάση του σώματος, η απτική επαφή, οι διαπροσωπικές αποστάσεις, το ντύσιμο, οι κανόνες καλής συμπεριφοράς, αλλά και παραγλωσσικά στοιχεία, όπως είναι ο ήχος της φωνής, ο ρυθμός της ομιλίας, η προφορά, η σταθερότητα, οι παύσεις. Το 1960, ο Aμερικανός ψυχολόγος Άλμπερτ Μαχράμπιαν ύστερα από έρευνα που διεξήγαγε κατέληξε στο συμπέρασμα ότι 7% του συναισθηματικού μηνύματος προέρχεται από τις λέξεις που διατυπώνει ο άνθρωπος, 38% από τον τόνο της φωνής και 55% από μη λεκτικά σήματα. Δηλαδή τα μη λεκτικά κανάλια επικοινωνίας που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος στην καθημερινή του ζωή είναι πολύ περισσότερα από τα λεκτικά.
Πράγματι. Αν το σκεφτεί κανείς, ο καθένας από εμάς έχει πιάσει τον εαυτό του να κινεί τα χέρια του με παραστατικό τρόπο όταν απευθύνεται σε έναν συνομιλητή, να έχει ή να μην έχει βλεμματική επαφή στην διάρκεια της συζήτησης, να έχει μία συγκεκριμένη στάση σώματος ή να έχει έναν δεδομένο τόνο στην φωνή του. Η μη λεκτική επικοινωνία παίζει καθοριστικό ρόλο στην ζωή μας και για έναν άλλο λόγο. Στρεφόμαστε σε αυτήν όταν τα λεγόμενα του άλλου δεν μας πείθουν. Τα επιχειρήματα του κάθε ανθρώπου στον προφορικό ή γραπτό λόγο εκφράζονται συνειδητά. Συχνά όμως, συνοδεύονται από ασυνείδητα σήματα που στέλνει η γλώσσα του σώματος. Με άλλα λόγια συχνά λαμβάνουμε αντιφατικά μηνύματα από τους άλλους κι η μη λεκτική επικοινωνία μας βοηθά να τα αποκωδικοποιήσουμε.
Εσύ, που είσαι φοιτητής και διαβάζεις το άρθρο μου, ενδεχομένως προσπαθήσεις να βρεις εφαρμογές της γλώσσας του σώματος στον εαυτό σου. Θα σου δώσω ορισμένα παραδείγματα: Ίσως έχεις πιάσει τον εαυτό σου να έχει ένα απλανές βλέμμα την ώρα κάποιας διδασκαλίας, πράγμα που δήλωνε την βαρεμάρα σου ή έχει τύχει να έχεις σταυρωμένα τα χέρια σου σε μία προσπάθειά σου να αμυνθείς σε μία κατάσταση πρωτόγνωρη για σένα ή να δημιουργήσεις την εντύπωση ενός δυνατού ατόμου. Ίσως σου ‘χει τύχει να κάνεις νευρικές κινήσεις, όπως το να κουνάς το στυλό στο έδρανο ή το πόδι σου στο δάπεδο, δύο κινήσεις που δηλώνουν αμηχανία ή να παρακολουθείς τον καθηγητή σου ή τον συμφοιτητή σου έχοντας τα χέρια σταυρωμένα εκδηλώνοντας την αφοσίωσή σού για ό,τι ακούς. Αυτοί μαζί με άλλους είναι καποιοι ενδεικτικοί τύποι μη λεκτικής επικοινωνίας που ένας φοιτητής ενδέχεται να παρατηρήσει στον εαυτό του.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: Πόσο εύκολη θεωρείται η ερμηνεία της εξωλεκτικής επικοινωνίας; Κάθε άλλο παρά εύκολη θεωρείται, διότι τα μη λεκτικά μηνύματα έχουν πολλαπλές αναγνώσεις κι ερμηνείες, καθώς συνδέονται με την κουλτούρα και το μη λεκτικό ύφος του κάθε ατόμου. Όπως όλοι οι άνθρωποι διαφέρουμε μεταξύ μας ως προς την λεκτική συμπεριφορά μας, έτσι διαφέρουμε κι ως προς την μη λεκτική. Νομίζω όμως, ότι καλό είναι να εξοικειωνόμαστε με τον μη λεκτικό τρόπο επικοινωνίας παρατηρώντας τον εαυτό μας και τους άλλους προκειμένου να επικοινωνούμε και να αλληλεπιδρούμε αποτελεσματικότερα στις σχέσεις μας.
Γράφει η Αλεξάνδρα Μάκου
Connect with us