Ο φόβος του εθνισμού


«Εγώ αγαπώ τη χώρα μου. Δεν ντρέπομαι να το πω. Και ας με λένε εθνικιστή». Αυτά ειπώθηκαν πριν λίγο καιρό από ένα φίλο σε μια συζήτηση που είχαμε. «Και ας με λένε εθνικιστή». Η πρόταση ακουγόταν τόσο λάθος και ήθελα να του το εξομολογηθώ. Ν ’ανατρέψω τον ισχυρισμό του και να αντιλέξω, με τρόπο σχεδόν σοφιστικό, πόσο βαθιά νυχτωμένος ήταν.

Αλλά δεν μπορούσα να στοιχειοθετήσω ούτε ένα σωστό επιχείρημα εναντίον του. Και ας διαισθανόμουν τη σαθρότητα των λεγομένων του. Πώς γίνεται η αγάπη για την πατρίδα να συγχέεται με κάτι τόσο κατώτερο όσο είναι η παθογένεια του εθνικισμού; Η απάντηση στην εσωτερική μου ανησυχία δόθηκε ίσως στο πιο απρόσμενο μέρος και μάλλον την πιο απροσδόκητη ώρα.

Σ’ ένα συνέδριο στην Ιταλική πρωτεύουσα, το οποίο είχα την τύχη να παρακολουθήσω μαζί με άλλους 2.000 φοιτητές από όλον τον κόσμο. Μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχα συνειδητοποιήσει την εμβέλεια του. Δεν άργησα, όμως. Λίγο πριν το εναρκτήριο λάκτισμα της τελετής που θα σήμανε την αρχή του σεμιναρίου, απολάμβανα αμέριμνη τη νοστιμότερη συνταγή παγωτού της ιταλικής επικράτειας σε μια gelateria απέναντι από το ολυμπιακών διαστάσεων Palazzo dei Congressi.

Πίσω από την, αμφιβόλου καθαριότητας, καρό κουρτίνα του παγωτατζίδικου βρισκόταν ο εντυπωσιακός συνεδριακός χώρος, στον οποίο ενίοτε έριχνα κλεφτές ματιές. Μέρος της τελετής ήταν και η παρέλαση των συνέδρων στην αιώνια πόλη. Βατικανό, Ρωμαϊκή Αγορά, Κολοσσαίο, θα περνούσαν μπροστά από τα ιστοριοδίφη μάτια των επισκεπτών τους.

Σε κάποια από αυτές τις ματιές έπιανα άτομα να κινούνται στον προαύλιο χώρο φορώντας σαν κάπα που έδενε στο λαιμό τη σημαία της χώρας καταγωγής τους. Είχα και εγώ μία, καλά διπλωμένη μέσα στην τσάντα μου. Όταν τα πλήθη των φασαριόζων εικοσάρηδων φοιτητών αυξήθηκαν, σύρθηκα απρόθυμα έξω από την μικρή τζελατερία. Με το που πάτησα όμως στον στενό δρομάκο που οδηγούσε στο, ελληνικά αποκαλούμενο, «παλάτι των συνεδρίων», η προηγούμενη απροθυμία μου μετατράπηκε σε έκπληξη. Ριγέ οριζόντιες και κάθετες γραμμές, γνώριμες αστερόεσσες, λέοντες, βασιλικά σκήπτρα και χριστιανικοί σταυροί σχημάτιζαν άθελα τους ένα ανθρώπινο κινούμενο ψηφιδωτό. Ήταν τότε που ένιωσα την ανάγκη να γίνω μέρος του.

Και έτσι, χωρίς άλλη σκέψη ξετύλιξα τη δική μου γαλανόλευκη περνώντας την περήφανα πάνω από τους ώμους μου. Σιγά σιγά άρχισα να βρίσκω και άλλους με την ίδια ένδειξη να κρέμεται από την πλάτη τους. Όταν ο ένας εντοπίζαμε τον άλλο, ένα άδολο μειδίαμα τρεμόπαιζε στα χείλια μας και τα λόγια έρρεαν από μόνα τους. Μοναδικό, άλλωστε, το συναίσθημα να βρίσκεις τους «δικούς» σου, ειδικά αν δεν το περιμένεις. Έπειτα ακούστηκε ένας διαπεραστικός ήχος, το σούσουρο σταμάτησε και όλοι ξεχυθήκαμε με τις σημαίες μας στους δρόμους της πάλαι ποτέ Respublica.

Κάπου ανάμεσα στη Via del Corso και την Piazza Venezia, ο καθένας τραγουδούσε τον εθνικό ύμνο της μαμάς πατρίδας ή λοιπές φολκλόρ μελωδίες, αντάλλασσε σημαίες και αναλωνόταν σε σπαραξικάρδιους διαλόγους σε γλώσσες που θύμιζαν κάτι από ισπανικά, κάτι από κινέζικα και κάτι ακόμα από αγγλικά. Φτάνοντας πια στα σκαλιά της ιστορικής πλατείας είχαμε προκαλέσει την οργή και του πιο υπομονετικού Ρωμαίου που βιαζόταν να πάει στη δουλειά του.

Και εκεί στα σκαλιά της Piazza Venezia, κοιτώντας προς τα πάνω είδα μια τούρκικη σημαία δίπλα σε μια συριακή, τα χρώματα της Κροατίας να κάνουν παρέα στον στεφανωμένο δικέφαλο της Σερβίας, παραδίπλα δύο φοιτητές, έναν Έλληνα και Γερμανό αντίστοιχα, να έχουν πιάσει ψιλή κουβέντα ανταλλάσσοντας γέλια και απόψεις. Αν και διαφορετικοί, ο καθένας έκλεβε την παράσταση με την εθνική μοναδικότητα που του χάριζε ένα κομμάτι ύφασμα.

Για τον άνθρωπο, η ανάγκη του «ανήκειν» υπήρξε προαιώνια. Εξ’ ου και η επιθυμία του για σύνορα, κράτη και ηπείρους. Επιθυμία ευκταία και εξαιρετικά δικαιολογημένη και για τις έξι με επτά εκατομμύρια ψυχές που κατοικούν στον πλανήτη. Δεν ζήσαν, βέβαια, όλοι υπό την επήρεια των ίδιων ιστορικών πραγματικών, δεν κουβαλούν και τα έξι με επτά εκατομμύρια τα ίδια παρελθόντα περιβάλλοντα.

Και είτε θέλουμε να το παραδεχθούμε είτε όχι, αυτά τα πραγματικά και αυτά τα περιβάλλοντα αποτυπώνει κάθε αστέρι ή ρίγα, κάθε λιοντάρι ή σταυρός του εθνικού λαβάρου της όποιας χώρας. Το κρατικό έμβλημα παγιώνει με αποδεικτικό τρόπο την πορεία από την πόλη – κράτος, στην αυτοκρατορία, την επανάσταση μέχρι και την κρατική επανασύσταση.

Δυστυχώς, τα προηγούμενα παρελθοντικά περιστατικά και πεπραγμένα είναι για κάποιες χώρες τόσα πολλά σε αριθμό, που ενδέχεται να αποπροσανατολίσουν. Αντί να βαραίνουν με περηφάνια, φέρουν τον όνειδο εξασφαλίζοντας την ταμπέλα του «φασίστα» σε όποιον τολμήσει να τα επικαλεστεί. Στην απέλπιδα προσπάθεια μας να στηλιτεύσουμε τα στερεότυπα, βαφτίζουμε κάθε συμπεριφορά ρατσιστική και απεκδυόμαστε την εθνική μας συνείδηση με το φόβο ότι θα χαρακτηριστούμε εθνικιστές.

Η αρχέγονη ανάγκη της υπαρξιακής αρμονίας με τους συμβιωτές είναι αίσθημα μοναδικό. Και όσο αρχέγονα εμφανίστηκε άλλο τόσο αρχέγονα ξεκίνησε να ικανοποιείται. Ο οίκος, οι φατρίες, οι πόλεις, τα βασίλεια, οι αυτοκρατορίες και τέλος τα έθνη εξυπηρετούσαν και συνεχίζουν να εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό. Ωστόσο, στο όνομα μιας εκμοντερνισμένης νοοτροπίας, που τελευταία φοριέται κατά κόρον, βαφτίζουμε καταχρηστικά τον εθνισμό σε εθνικισμό. Γιατί έτσι απλά μπορούμε να το κάνουμε και γιατί αυτό πουλάει. Πρέπει, όμως, να καταλάβουμε πως η ύπαρξη του εθνικισμού δεν αναιρεί τον εθνισμό. Η ταύτιση όμως του σοβινισμού με το άδολο αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας, που ο καθένας δικαιούται να νοιώθει, είναι σχεδόν εγκληματική.

What's Your Reaction?

Angry Angry
0
Angry
Cute Cute
0
Cute
Fail Fail
0
Fail
Geeky Geeky
0
Geeky
Lol Lol
0
Lol
Love Love
0
Love
OMG OMG
0
OMG
Win Win
0
Win
WTF WTF
0
WTF

Ο φόβος του εθνισμού

συνδέσου

Γίνε μέλος του #MSP
Don't have an account?
Εγγράψου

reset password

Εγγράψου

Γίνε μέλος του #MSP

Captcha!
Choose A Format
Gif
GIF format