Περί πίστεως και απιστίας

Είμαι από εκείνους τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι η λογική μπορεί να κρίνει εν μέρει ως αντικείμενο τα θρησκευτικά πιστεύω και τον τρόπο που αυτά εκφράζονται στην κοινωνία. Από αυτούς που νομίζουν ότι το ζήτημα της θρησκευτικής πίστεως μπορεί και πρέπει να συζητηθεί, και ότι δεν τελειώνει απλά σε ένα ναι ή ένα όχι. Άλλωστε τι το κακό σε έναν διάλογο, που ακόμη κι αν θεωρηθεί χάσιμο χρόνου μπορεί να σπείρει τον προβληματισμό; Είναι το κλίμα των ημερών, οι πιστοί και οι άπιστοι, οι φανατικοί και οι αντιφρονούντες, τα θύματα και οι κρεατοφαγίες, όλα όσα περιστρέφονται γύρω από την λέξη «θρησκεία», και που τις μέρες αυτές επιτείνονται.

Όσο λοιπόν περνάω έξω από την εκκλησία, βλέπω την μυσταγωγία να εκτυλίσσεται και ακούω τους ψαλμούς, άλλο τόσο οξύνεται η ανάγκη μου να εκφράζω ένα προβληματισμό περί της ελαφρότητας αυτής σε σύγκριση με τις επιταγές του αντικειμένου που προάγει, και σχετικά με νοσηρότητες που προκαλούν συγκεκριμένες δυσλειτουργίες. Δεν πρόκειται να σχολιάσω τόσο το αντικείμενο το ίδιο, δηλαδή την Χριστιανική πίστη, παρόλο τον σκεπτικισμό μου απέναντι του, όσο την αντιφατική σχέση αυτού με τον σημερινό τρόπο έκφρασης της. Και πάλι όχι με αυτήν στην ολότητα της αλλά σε αρκετές της μορφές.

Αρχικά, η σημερινή εκκλησία είναι σε μεγάλο βαθμό συνυφασμένη με το φαίνεσθαι. Γιατί; Γιατί ακριβώς το φαίνεσθαι μπορεί και έχει την τάση να προκαλεί το δέος. Όπως και να το κάνουμε είναι διαφορετικό για μια ηλικιωμένη πιστή το να βλέπει έναν μαυροντυμένο με ράσα ανώτατο ιερέα, από έναν επιβλητικά ντυμένο άνθρωπο του θεού. Είναι ξεκάθαρα θέμα επίδρασης και επιρροής στο ποίμνιο. Εξού και η μεγαλομανία στην εμφάνιση της σημερινής εκκλησίας. Ναι, οκ, δεν είναι όλες οι εκκλησίες γεμάτες κρεμαστούς πολυελαίους και σκαλιστά χρυσόχρωμα στολίδια. Δεν έχουν όλες στιλπνά λάφυρα και λαμπυρίζοντα διαμάντια, υπάρχουν και λιτοί, ταπεινοί χώροι λατρείας, οι οποίοι δεν αφήνουν σπιθαμή για αμφισβήτηση. Κατανοώ ότι όταν πρεσβεύεις κάτι τόσο μεγάλο θεωρείται αναγκαίο το να στηρίξεις το κύρος του και στα κοσμικά. Να του δώσεις το ανάλογο περιτύλιγμα. Τι γίνεται όμως όταν αυτό που ασπάζεσαι είναι σημαντικό, σπουδαίο, και ταυτόχρονα ορίζει την υλική ταπεινότητα; Τότε πολύ απλά εάν θέλεις να μην φάσκεις και αντιφάσκεις, αφήνεις την βαρύτητα αυτών που πρεσβεύεις να γίνει ο αρωγός σου στην διάδοση της πίστης. Κανόνας και οδηγός σου, το περιεχόμενο αυτών που πρεσβεύεις και όχι ένα κιτσαριό που υποτίθεται ότι θα δώσει κύρος. Είμαι σίγουρος ότι μπορείς να προσεύχεσαι και με έναν λιτά ντυμένο ιερέα που σε ευλογεί σε έναν λιτό χώρο.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η ελαφρότητα των ιερατικών αξιωμάτων με άξονα πάντα τον ρόλο τους. Δυο-τρία χρόνια γαλουχίας στην Χριστιανική παιδεία μπορούν να οδηγήσουν τον οποιονδήποτε στο ιερό, εκεί όπου πέρα από τον μισθό του εκείνος θα παίρνει τον σεβασμό των πιστών επειδή ακριβώς τους ευλογεί και γίνεται ο δίαυλος της επικοινωνίας τους με τον θεό. Χωρίς καμία απολύτως ουσιαστική απόδειξη της ηθικότητας και των κινήτρων του. Εάν αναλογιστούμε το γεγονός ότι κάθε καρυδιάς καρύδι για να το πούμε απλά, μπορεί και ευλογεί τότε η συμμετοχή του ιερέα στην επικοινωνία με το θείο κρίνεται κατ’ ουσίαν ανούσια. Μπορεί να είναι αναγκαίο για μια κυρία ή για ένα παιδί δίχως μόρφωση ένα άτομο που θα βοηθήσει στην προσέγγιση με την εκκλησία, που θα γίνει ο συνδετικός κρίκος, όμως είναι επίσης αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτός ο κρίκος όσο κι αν φαινομενικά εξυπηρετεί τον ρόλο του, διέπεται από μια ελαφρότητα που καθιστά το πόστο του μετέωρο και αναξιόπιστο.

Η τρίτη στην σειρά παρατήρηση αφορά την αθυροστομία ορισμένων ιερέων. Φυσικά και υπάρχουν αμετροεπείς ιερείς, όπως υπάρχουν και κομπλεξικοί και μισογύνηδες και πολλά άλλα. Όπως υπάρχουν και άριστοι, με πνευματικό επίπεδο και λιτό βίο. Γιατί έτσι ακριβώς είναι ο άνθρωπος. Ο πλουραλισμός αυτός μας γυρνάει στο παραπάνω συμπέρασμα, καταφέραμε και εγκαθιδρύσαμε μια πίστη που εξαρτάται από την ανθρώπινη ελαττωματικότητα. Ακόμη κι αν πούμε ότι δεν υπάρχει άλλη λύση, είναι αναγκαίο να γίνει κατανοητή η δυσλειτουργία αυτή και να γίνουν τα πάντα εκ μέρους των πιστών και το τονίζω κυρίως εκ μέρους της ίδιας της εκκλησίας, προκειμένου να καταπραϋνθούν.

Θα μου πείτε, πρόκειται για μια πίστη που την ασπάζονται άνθρωποι, είναι λογικό να έχει τα ελαττώματα αυτών, τις διαφορετικές προσεγγίσεις, τις λανθασμένες προσεγγίσεις. Το θέμα είναι ότι μια πίστη που έχει ως θέμα της φυσικά το θείο, δεν θα πρέπει να εξαρτάται από τις ανθρώπινες μικρότητες, θα πρέπει λοιπόν να τις αποβάλει σαν αυτές να είναι τα καρκινικά της κύτταρα. Τα στολίδια, τις ολιγόχρονες μυήσεις, τους μεγαλόστομους μουσάτους, και να αφήσει το περιεχόμενο της ανόθευτο. Όχι να εμμένει σε έναν καθιερωμένο συντηρητισμό που την ακυρώνει.

Δεν θα μπορούσα να αφήσω τέλος ασχολίαστη την αντίπερα όχθη. H Ένωση άθεων οργάνωσε πάρτι κρεατοφαγίας την Μ. Παρασκευή. Να το πω αντίδραση νεογνού; Να το πω αντίδραση για την αντίδραση; Ή μάλλον μια κίνηση εντυπώσεων που σε καθιστά με δυο λόγια ασεβή και όμοιο με ανήλικο που ελλείψει προσοχής τσιμπάει την μαμά του μπας και το κοιτάξει;

Αν δεν πιστεύεις τότε μην το επιδεικνύεις σαν δεκάχρονο προκαλώντας τον άλλον. Ούτε μάγκας είσαι, ούτε εναλλακτικός.

Αν πάλι πιστεύεις, ελπίζω να αναγνωρίζεις ότι ο σημερινός τρόπος έκφρασης της πίστης σου εμπεριέχει αντιφάσεις που βγάζουν μάτι και απέχουν έτη φωτός από την ουσία της.