Τη δεκαετία του ’50 το, κατά πολλούς εωσφορικό, «ροκ εν ρολ» και οι προκλητικοί ελιγμοί του Βασιλιά Έλβις αποτέλεσαν την απόλυτη mainstream μανία. Τα παιδιά των λουλουδιών, στις δεκαετίες που ακολούθησαν, πρόταξαν την ψυχεδέλεια ως γιατροσόφι στα προβλήματα της μακρινής παγκόσμιας κοινωνίας του ’60 και του ’70, ενώ οι νέοι της αμέσως επόμενης δεκαετίας παραδίδονταν στις μαρκετίστικες προθέσεις των κινηματογραφιστών μερικών από τις πιο εικονικές ταινίες του Χόλυγουντ.
Όλα αυτά για να κατακριθούν από τους προγενεστέρους τους. Δικαίως ή αδίκως. Έτσι από τη μια πλευρά είχαμε τους νεολαίους να παρασύρονται οικειοθελώς στα τρεντς της δικής τους εποχής, και από την άλλη τους μεσήλικες ν’ αφορίζουν τις νεόφερτες τάσεις μ’ επιμονή αξιοζήλευτη. Το φαινόμενο δεν ήταν πρωτοεμφανιζόμενο. Καμία από τις δύο πλευρές δεν καινοτομούσε όταν απλά κατέκρινε ή μιμούταν τις καινούργιες μόδες και συμπεριφορές.
Στην πραγματικότητα, και οι μεν και οι δε, επιδίδονταν σιωπηρά σε μια νομοτελειακή συνήθεια. Μεταξύ νέων και μεγαλύτερων υπάρχει μια ουσιαστική διαφορά: η ηλικία. Η κατ’ εξοχήν, δηλαδή, υπεύθυνη για τη δημιουργία του χάσματος γενεών.
Βέβαια, ο κόσμος προχωρά και η πάροδος του χρόνου, αν και αναπόφευκτη, δεν είναι άμοιρη συνεπειών ή αλλαγών. Αυτές δε μπορούν να έχουν πάντα θετικό πρόσημο, όπως δεν μπορούν να είναι και πάντα κοινωνικά συμβατές με όλους. Και αν και συνήθως αναφερόμαστε στο «χάσμα γενεών» με χαρακτηριστική δυσαρέσκεια, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τη χρήσιμη συμβολή του στην αναδιαμόρφωση του κοινωνικού γίγνεσθαι.
Κάθε μεταβολή μιας κατάστασης, που μέχρι πρότινος θεωρείτο παγιωμένη, ενδέχεται να δημιουργήσει εστίες αναταραχών. Γι’ αυτό είναι, άλλωστε, δεκτική πολλών αναγνώσεων. Χωρίς να υπονοείται πως η ανάγνωση μιας κατάστασης από τους ώριμους σε ηλικία είναι πάντα η υπερισχύουσα, συγκρινόμενη με εκείνη της νεολαίας, κανείς δε μπορεί ν’ αμφισβητήσει πως συνιστά τουλάχιστον έναν σταθεροποιητικό παράγοντα.
Είναι πιθανό να αναρωτιόταν κάποιος γιατί το φαινόμενο συνεχίζει να υφίσταται. Πως και γιατί, δηλαδή, οι νέοι, όταν γίνονται με τη σειρά τους «παλιοί», δε συμμορφώνονται με τις μετεφηβικές τους ενθυμήσεις και αδυνατούν να δείξουν ανεκτικότητα στις επιταγές των ακολουθούντων εφήβων. Πρώτον, ίσως γιατί ο άνθρωπος ξεχνάει εύκολα. Δεύτερον, όμως, και σημαντικότερο, ποιος δε ρέπει στο να εξιδανικεύει το παρελθόν, να αντιμετωπίζει με καχυποψία το παρόν και να ατενίζει δυσοίωνα το μέλλον; Αυτό είναι λίγο πολύ διαχρονικό και κάθε γενιά το κάνει. Ή τουλάχιστον το έκανε.
Το μοτίβο όμως έχει πι καταρριφθεί. Για να περάσουμε στα προσφάτως τεκταινόμενα, τίποτα δεν έχει κατακυριεύσει περισσότερο και με τρόπο τόσο καθολικό τη γήινη κοινωνία, όσο η φρενίτιδα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με τα παραλειπόμενά τους. Η επέλαση του Facebook, του Twitter και τόσων άλλων διαδικτυακών «καταστημάτων ψυχαγωγίας» ήταν αναμενόμενη και ξαφνική μαζί.
Τίποτα ωστόσο δεν ξάφνιασε περισσότερο από τη μαζική υποδοχή που τους επεφύλασσαν παιδιά, γονείς, παππούδες, γιαγιάδες, κλπ. Αυτός ο ενθουσιασμός δεν ήταν απλά μια προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος εκ μέρους τους. Ήταν το απόλυτο γκρέμισμα του. Πλέον, ο διάλογος μεταξύ τους δεν είναι άνισος αφού γίνεται με κοινούς όρους, κοινές θεματικές, κοινούς παρονομαστές.
Θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλά στο πλαίσιο της ανάλυσης της επιρροής των social media στη ζωή μας. Θετικά και αρνητικά. Η πιο αξιοσημείωτη, όμως, και ίσως η πιο αχαρακτήριστη, υπήρξε η οριοθέτηση της έννοιας «δράση». Όχι πολύ παλαιότερα, «δρω» σήμαινε πως έβγαινα έξω, κοινωνικοποιούμουν, έβλεπα τα προβλήματα του κόσμου μου και προσπαθούσα να τα λύσω ενεργώντας.
Σήμερα, όμως, όλα υποτάσσονται στην απλότητα του πατήματος ενός κουμπιού. Μια ενθαρρυντική λεζάντα συνοδευμένη από μια ακόμη πιο εμπνευσμένη φωτογραφία εξωφύλλου, ένα like σε μια διαδικτυακή ομάδα, μια κοινοποίηση σε έναν ιστοχώρο, έχουν αντικαταστήσει ότι μέχρι σήμερα συνιστούσε παραδοσιακό τρόπο κινητοποίησης.
Από τη γενιά της δράσης περάσαμε στη γενιά της ηλεκτρονικής αφής. Χωρίς η συνειδητοποίηση να συνεπάγεται κάτι λιγότερο ελπιδοφόρο από ότι θα έπρεπε, σίγουρα μας βοηθά να εμπεδώσουμε πως οι εποχές της έμπρακτης αλληλεγγύης έχουν παρέλθει. Λογικό, όταν η έννοια της δράσης έχει επαναπροσδιοριστεί πλήρως.
Νέοι εκφράζουν τις φιλοδοξίες τους απλά αλλάζοντας προφίλ στο Facebook, διαμαρτύρονται για ότι τους εξοργίζει απλά χτυπώντας με μανία τα γράμματα του πληκτρολογίου τους, συμπάσχουν με τους πρόσφυγες στα νησιά απλά μέσω της ασφάλειας που τους παρέχει ο ηλεκτρονικός τους υπολογιστής.
Γεννάται το ερώτημα. Είναι όλα τα παραπάνω σωστά ή λάθος; Κανείς δεν επικροτεί αλλά ούτε κατακρίνει αυτές τις καινούργιες συμπεριφορές. Οι μεγαλύτεροι δεν είναι εκεί για να συμβουλέψουν, αφού και αυτοί οι ίδιοι έχουν παραδοθεί στη μαγεία της εξ αποστάσεως παρέμβασης και της άυλης δράσης. Με άλλα λόγια, έχει εκλείψει ο λεγόμενος «σταθεροποιητικός παράγοντας». Επομένως, περιοριζόμαστε στο να χαιρόμαστε που μέσα στην αναμπουμπούλα της ηλεκτρονικής επανάστασης εκτός από χρήστες συνεχίζουμε να είμαστε άνθρωποι.
Connect with us