Η Σταυροφορία των παιδιών….


Στις αρχές του 13ου αιώνα η Ευρώπη συνταράχτηκε από ένα ασυνήθιστο και απρόσμενο σταυροφορικό κίνημα. Πρωταγωνιστές αυτής της σταυροφορίας δεν ήταν ούτε ιππότες, ούτε ευγενείς ούτε βασιλιάδες, αλλά παιδιά και έφηβοι…Προφανώς με την Α΄ Σταυροφορία το 1096 -1099 που κατέληξε στην κατάληψη των Ιεροσολύμων το 1099, μια ακόμη σταυροφορία δεν θα ήταν κάτι ασυνήθιστο … και πράγματι από τις αρχές του 13ου αιώνα είχαν ήδη οργανωθεί μικρότερες ή μεγαλύτερες σταυροφορίες (όπως επί παραδείγματι η Δ΄ Σταυροφορία το 1203-1204, η οποία οδήγησε στην πτώση της Κωνσταντινούπολης και στην πρόσκαιρη κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας). Όμως το 1212 η Ευρώπη στάθηκε μάρτυρας μιας σταυροφορίας που οργανώθηκε από μικρά παιδιά κι όχι ενήλικες πάνοπλους και σιδερόφραχτους ιππότες.

Ήταν Μάιος του 1212 όταν ο βασιλιάς της Γαλλίας Φίλιππος Β΄(1180 -1223) δέχτηκε επίσκεψη στην αυλή του από νεαρό βοσκόπουλο με το όνομα Στέφανος. Ο μικρός αυτός που καταγόταν από μια περιοχή της Ορλεάνης εμφανίστηκε στο βασιλιά της Γαλλίας με μια επιστολή, την οποία, όπως υποστήριξε, την είχε γράψει ο ίδιος ο Χριστός και του την είχε παραδώσει. Μάλιστα, ο Χριστός είχε εμφανιστεί μπροστά του την ώρα που έβοσκε το κοπάδι του και του ζήτησε να κηρύξει μια νέα σταυροφορία. Προφανώς, ο Φίλιππος απέπεμψε το νεαρό προτρέποντας να επιστρέψει στο σπίτι του. Όμως, ο νεαρός Στέφανος είχε άλλη γνώμη καθώς είχε πειστεί απόλυτα για τη «θεϊκή» αποστολή του. Πιθανώς ο νεαρός αυτός να είχε ακούσει και να τον ενέπνευσαν και οι ιστορίες που διαδίδονταν γύρω από τον Πέτρο τον Ερημίτη και την Α΄ Σταυροφορία τα «κατορθώματα» του οποίου είχαν αποκτήσει θρυλική φήμη. Έτσι ο Στέφανος άρχισε να κηρύσσει μπροστά στην είσοδο του αβαείου του Αγίου Διονυσίου. Το κήρυγμα του συνάντησε ευήκοα ώτα και γρήγορα σχηματίστηκε ένας κύκλος πιστών-οπαδών. Ο ίδιος, όπως κήρυττε, θα ήταν επικεφαλής μιας σταυροφορίας παιδιών … θα οδηγούσε τα παιδιά στους Αγίους Τόπους και θα έσωζε τη Χριστιανοσύνη …. μάλιστα στο πέρασμά τους οι θάλασσες θα διανοίγονταν, όπως ακριβώς είχε συμβεί στον Μωυσή και τους αρχαίους Ισραηλίτες. Αφού άρχισε να συγκεντρώνει οπαδούς συνέχισε το κήρυγμά του περιοδεύοντας σε διάφορες περιοχές της Γαλλίας καλώντας παιδιά και εφήβους να τον ακολουθήσουν. Όρισε ότι όλα τα παιδιά έπρεπε να συναντηθούν (μετά από ένα μήνα περίπου) στο Βαντόμ κι από εκεί να αρχίσουν το ταξίδι τους για τους Αγίους Τόπους.

Προφανώς ο νεαρός Στέφανος ήταν εξαιρετικός ρήτορας‧ και βέβαια είναι γνωστό πόσο δεισιδαίμονες και θρησκόληπτοι ήταν οι άνθρωποι στο Μεσαίωνα. Επιπλέον, οι Μουσουλμάνοι με ηγέτη τον Σαλλαντίν (1138 -1193) αφού κατατρόπωσαν τους Σταυροφόρους στο Χαττίν κατέλαβαν τα Ιεροσόλυμα το 1187. Από τότε συχνά γινόταν κουβέντα για την ανακατάληψη των Ιεροσολύμων από τους Χριστιανούς και μάλιστα γινόταν εκκλήσεις και προσπάθεια να οργανωθούν σταυροφορίες γι’ αυτό το σκοπό ‧δεν ήταν λίγες οι φορές που ο πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ (1198 -1216) έκανε εκκλήσεις για σταυροφορία. Το ίδιο διάστημα έντονο ήταν σε εξέλιξη σταυροφορίες στη μουσουλμανική Ισπανία και στην αιρετική νότιο Γαλλία. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της Ευρώπης ευλόγως ευνοούσε τέτοιου είδους κηρύγματα. Όμως, το κάλεσμα του μικρού βοσκού για μια σταυροφορία παιδιών κι όχι σιδερόφραχτων ιπποτών συνάντησε πρωτοφανή επιτυχία.

Τέλη Ιουνίου του 1212 το Βαντόμ πλημμύρισε από μικρά παιδιά και εφήβους έμπλεους ενθουσιασμού για τη σταυροφορία. Οι πηγές αναφέρουν ότι είχαν συγκεντρωθεί περίπου 30.000 παιδιά‧ ο αριθμός στην πραγματικότητα θα πρέπει να ήταν σαφώς μικρότερος, αλλά σίγουρα θα ήταν μερικές χιλιάδες. Μάλιστα, πολλά παιδιά είχαν βρεθεί εκεί με την παρότρυνση των γονέων τους, ενώ άλλα έφυγαν κρυφά από το σπίτι τους. Μεταξύ αυτών ήταν και αρκετά ευγενικής καταγωγής. Βέβαια, στις παιδικές αυτές «ορδές» των προσκυνητών θα πρέπει να προσθέσουμε και την παρουσία και ενηλίκων προσκυνητών αλλά και διαφόρων απατεώνων, αγυρτών και εγκληματιών. Τα παιδιά αυτά έφταναν στην πόλη κατά ομάδες κι ο επικεφαλής-οδηγός τους κρατούσε ένα κόκκινο λάβαρο, σύμβολο του Αγίου Διονυσίου, όπως ακριβώς είχε ορίσει ο Στέφανος. Επειδή, τα χιλιάδες αυτά παιδιά δεν ήταν δυνατόν να φιλοξενηθούν στην πόλη «στρατοπέδευσαν» έξω από τα τείχη και αφού έλαβαν την ευλογία από κάποιους ιερείς ξεκίνησαν το ταξίδι τους. Αρχηγός της πομπής ήταν ο νεαρός Στέφανος, ο οποίος προπορευόταν σε αμάξι που είχε τοποθετηθεί μάλιστα και τέντα. Μαζί του πορεύονταν παιδιά από πλούσιες οικογένειες που είχαν τη δυνατότητα να φέρουν μαζί τους άλογα. Αυτού όμως του είδους η διάκριση όχι μόνο δεν προκάλεσε καμία αγανάκτηση, αλλά συμπεριφέρονταν στο Στέφανο σαν να ήταν άγιος : επιδίωκαν να κρατήσουν μια μπούκλα από τα μαλλιά του ή ένα κομμάτι από τα ρούχα του σαν να ήταν ιερά κειμήλια ενός αγίου. Κατά το μακρύ ταξίδι προς το νότο πρόνοια για τον επισιτισμό των παιδιών-σταυροφόρων δεν υπήρχε ‧οι ανάγκες σε τροφή και νερό καλύπτονταν από τις ελεημοσύνες. Έτσι ήταν φυσικό ένας αριθμός παιδιών να χάσει πρόωρα τη ζωή του από τις κακουχίες του ταξιδιού χωρίς καν να προλάβουν να φτάσουν στη νότιο Γαλλία. Άλλα παιδιά εγκατέλειψαν την πορεία κα μερικά προσπάθησαν να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Στο τέλος η πομπή των προσκυνητών-παιδιών κατόρθωσε να φτάσει στη Μασσαλία. Οι κάτοικοι της πόλης αυτής υποδέχτηκαν με συμπαθή αισθήματα τα παιδιά και πολλά από αυτά φιλοξενήθηκαν και διανυκτέρευσαν στα σπίτια των Μασσαλιωτών. Είχε φτάσει πλέον η μεγάλη στιγμή…και το επόμενο πρωί όλοι συγκεντρώθηκαν στην παραλία για να δουν το θαύμα : η θάλασσα έπρεπε να ανοίξει για να δημιουργηθεί ένας διάδρομος, ώστε τα παιδιά να φτάσουν στους Αγίους Τόπους. Μάταια όλοι περίμεναν το θαύμα. Το ίδιο έγινε και την επόμενη μέρα. Πολλά παιδιά και ενήλικες τότε στράφηκαν εναντίον του Στεφάνου. Άλλα περίμεναν ακόμη για μέρες να γίνει το θαύμα. Το θαύμα προφανώς ουδέποτε έλαβε χώρα. Τότε εμφανίστηκαν κάποιοι έμποροι και πρότειναν στον Στέφανο να μεταφέρουν τα παιδιά-προσκυνητές με πλοία στην Παλαιστίνη. Ο Στέφανος δέχτηκε την πρόταση και τα παιδιά επιβιβάστηκαν στα πλοία….Πέρασαν 18 ολόκληρα χρόνια για να μάθουμε πληροφορίες για την τύχη αυτών των παιδιών. Γύρω στα 1230 ένας ιερέας στη Γαλλία υποστήριξε ότι ήταν μαζί με τον Στέφανο στο ταξίδι προς τους Αγίους Τόπους‧ από αυτόν μαθαίνουμε για την τύχη των παιδιών : ένας αριθμός παιδιών πνίγηκαν καθώς τα πλοία που είχαν επιβιβαστεί βυθίστηκαν από τρικυμία, αλλά τα περισσότερα πουλήθηκαν ως σκλάβοι στην Αίγυπτο και στη Βαγδάτη. Κάποια από αυτά είχαν καλύτερη τύχη καθώς ήταν εγγράμματα και προσέφεραν υπηρεσίες στο Χαλίφη της Αιγύπτου Αλ-Αντίλ

Το ίδιο διάστημα που το κήρυγμα του μικρού Στεφάνου συντάρασσε τη Γαλλία, μια παρόμοια κίνηση οργανώνονταν στη Γερμανία. Προφανώς το σταυροφορικό κάλεσμα του Στεφάνου διαδόθηκε μέχρι τη Γερμανία κι εκεί, κάποιος νεαρός Νικόλαος, άρχισε ένα παρόμοιο κήρυγμα μπροστά στο Ναό των Τριών Βασιλέων της Κολωνίας. Στο κήρυγμα του υπήρχε μια ουσιώδης διαφορά με αυτό του Στεφάνου : τα παιδιά-σταυροφόροι της Γαλλίας θα κυρίευαν με τη βία τους Αγίους Τόπους, ενώ τα παιδιά –σταυροφόροι της Γερμανίας θα προσηλύτιζαν τους απίστους μουσουλμάνους. Το κήρυγμα του Νικολάου βρήκε κι αυτό μεγάλη ανταπόκριση στη γερμανική κοινωνία και σε λίγες βδομάδες ένα πλήθος παιδιών και εφήβων άρχισαν να συρρέουν στην Κολωνία. Εκτός από παιδιά, όπως και στην περίπτωση της Γαλλίας, στις τάξεις των προσκυνητών εμφιλοχώρησαν απατεώνες, αγύρτες, εγκληματίες και πόρνες. Οι προσκυνητές αυτοί χωρίστηκαν σε δύο τμήματα : το ένα με επικεφαλής τον ίδιο τον Νικόλαο, που αριθμούσε ίσως και 20.000 παιδιά, κατευθύνθηκε προς το Ρήνο και τη Δυτική Ελβετία, διέσχισε τις Δυτικές Άλπεις με προορισμό το λιμάνι της Γένοβας. Η δύσκολη πορεία διαμέσου των Άλπεων είχε ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος των παιδιών-προσκυνητών να βρει το θάνατο πριν φτάσει στη Γένοβα. Τέλη Αυγούστου του 1212 λιγότεροι από τα μισά παιδιά έφτασαν στη Γένοβα. Και στην περίπτωση αυτή οι θάλασσες θα άνοιγαν, όπως είχε γίνει με το Μωυσή, και θα δημιουργούνταν ένας διάδρομος, ώστε τα παιδιά να φτάσουν στους Αγίους Τόπους. Όταν άρχισαν τις προσευχές μπροστά στη θάλασσα άρχισε η απογοήτευση καθώς αυτή δεν άνοιγε. Το θαύμα που όλοι περίμεναν ούτε στη Γένοβα συνέβη. Πολλά παιδιά απογοητεύτηκαν πλήρως και προτίμησαν να γυρίσουν πίσω ή κυρίως να εγκατασταθούν στη Γένοβα. Όμως ο Νικόλαος μαζί με έναν αριθμό παιδιών δεν πτοήθηκαν και συνέχισαν την πορεία τους με την ελπίδα ότι η θάλασσα θα άνοιγε σε κάποιο άλλο σημείο. Έφτασαν έτσι στην Πίζα. Εκεί ένας αριθμός παιδιών επιβιβάστηκε σε πλοία που είχαν προορισμό την Παλαιστίνη και τα ίχνη τους εξαφανίστηκαν. Ο Νικόλαος όμως πεπεισμένος ότι κάπου θα γίνει το θαύμα συνέχισε την πορεία του και έφτασε στη Ρώμη. Εκεί τους υποδέχτηκε ο πάπας Ιννοκέντιος Γ΄, οποίος παρά τη συγκίνησή του για την πίστη και την ευλάβεια που είχαν δείξει τα παιδιά τους συμβούλεψε να γυρίσουν στα σπίτια τους και να περιμένουν να μεγαλώσουν για να φορέσουν το Σταυρό και να αγωνιστούν γι’ αυτόν. Πίσω στη Γερμανία όμως ο πατέρας του Νικολάου γνώρισε την οργή των γονέων άλλων παιδιών που χάθηκαν από τις κακουχίες. Τον συνέλαβαν και τον κρέμασαν. Όσον αφορά στη δεύτερη ομάδα των παιδιών από τη Γερμανία, προφανώς ούτε και γι ’αυτά η τύχη φάνηκε καλύτερη. Ταξίδεψαν μέσω της κεντρικής Ελβετίας και μετά από πολλές απώλειες βρέθηκαν στην Ανκόνα. Ούτε και γι ’αυτά τα παιδιά δεν άνοιξε η θάλασσα. Συνέχισαν την πορεία τους μέχρι το Μπρίντεζι και εκεί ένας αριθμός επιβιβάστηκε σε πλοία που θα πήγαιναν στην Παλαιστίνη. Ένας αριθμός παιδιών σκορπίστηκε στην Ιταλία και πιθανώς κάποια να κατάφεραν να γυρίσουν στα σπίτια τους.

Έτσι, έλαβαν άδοξο τέλος και οι τρεις Σταυροφορίες των παιδιών με μόνο αποτέλεσμα τον άδικο χαμό χιλιάδων νεαρών Γάλλων και Γερμανών.

 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

George Zabriskie Gray:The Children’s Crusade. An episode of the thirteenth century

Μαρσέλ Σβομπ, Η Σταυροφορία των παιδιών

S.Berstein –P.Milza, Ιστορία της Ευρώπης, τ.1.

Ρ. Γκρουσέ, Ιστορία των Σταυροφοριών

Ι. Καραγιαννόπουλος, Η Μεσαιωνική Δυτική Ευρώπη

Ζ. Τσιρπανλής, Η Μεσαιωνική Δύση

Steven Runciman, Η Ιστορία των Σταυροφοριών, τ. Γ΄

G. Hindley,Οι Σταυροφορίες

R.H.C.Davis, Ιστορία της Μεσαιωνικής Ευρώπης

David Nicholas, Η εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου

Jack Le Goff, O πολιτισμός της Μεσαιωνικής Δύσης

Μ. Rowling, Η καθημερινή ζωή στο Μεσαίωνα

 

 

Κωνσταντίνος Μπατσιόλας

Ιστορικός -Εθνολόγος, Θεολόγος


Σας άρεσε το άρθρο; Μοιραστείτε το!!

0
1 share

What's Your Reaction?

Angry Angry
0
Angry
Cute Cute
0
Cute
Fail Fail
0
Fail
Geeky Geeky
0
Geeky
Lol Lol
0
Lol
Love Love
1
Love
OMG OMG
0
OMG
Win Win
0
Win
WTF WTF
0
WTF

Η Σταυροφορία των παιδιών….

συνδέσου

Γίνε μέλος του #MSP
Don't have an account?
Εγγράψου

reset password

Εγγράψου

Γίνε μέλος του #MSP

Captcha!
Choose A Format
Gif
GIF format