Γιατί τα ελληνικά Πανεπιστήμια «μένουν πίσω»;

Πολλά είναι τα θέματα που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά πανεπιστήμια, σύμφωνα με τα Συμβρούλια Διοίκησής τους, τα οποία τα «μπλοκάρουν» από τα υπόλοιπα.Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο κρατισμός, η ύπαρξη φοιτητικών και κομματικών παρατάξεων μέσα σε αυτά, οι συνεχείς καταλήψεις και η έλλειψη κριτηρίων αριστείας.Ακόμα και τα ίδια τα Συμβούλια Διοίκησης, αν και εντόπισαν τα παραπάνω προβλήματα, αντιμετωπίζουν προβλήματα σα θεσμός, αφού ήδη από την καθιέρωσή τους, υπονομεύθηκαν.

Πρόεδροι και μέλη Συμβουλίων είχαν εχελεχθεί με σκοπό να βελτιώσουν τα πανεπιστήμια, να τα φέρουν πιο κοντά στα «πανεπιστήμια του μέλλοντος» που τότε οραματίζονταν.Αντ’ αυτού, η δράση τους παραμένει σχεδόν αδρανής, αφού σχετικός νόμος περιόρισε τόσο τις αρμοδιότητες όσο και την παρέμβασή τους.

Ακόμα και Έλληνες και ξένοι επιστήμονες που είναι πασίγνωστοι για τις γνώσεις και την εμπειρία τους στο εξωτερικό, τελούν πρόεδροι σε Ιδρύματα που αντιμετωπίζουν προβλήματα με την ασφάλεια στις πύλες τους.Σαφώς, για εκείνους είναι αδιανόητο να υπάρχουν τέτοια προβλήματα, στην Ελλάδα, όμως, αυτή η άποψη δεν είναι τίποτε άλλο παρά μόνο μια…ιδεολογία.

Στην εφημερίδα «Εθνος της Κυριακής» μίλησαν τέσσερις διακεκριμένοι καθηγητές από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου : Ο Βρετανός καθηγητής ελληνικής φιλολογίας στο Κέμπριτζ και πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης του Αριστοτελείου, Ρίτσαρντ Χάντερ, ο καθηγητής Ιατρικής της Βοστόνης και πρόεδρος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Πατρών Χαράλαμπος Γαβράς και τα μέλη του Οικονομικού Πανεπιστημίου και του ΑΠΘ αντιστοίχως, Δημήτρης Βαγιανός και Κωνσταντίνος Σιούτας.

Σύμφωνα με τον κ.Σιούτα, ο οποίος εργάζεται σε Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, είναι αδιανόητο να μην υπάρχει ασφάλεια στους χώρους των ΑΕΙ.Όπως, επίσης, θεωρεί πως, η πολιτική δεν έχει καμία θέση μέσα στα πανεπιστήμια.

Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο κ.Γαβράς, ένας από τους κορυφαίους διεθνώς επιστήμονες της Ιατρικής, αδελφός του διάσημου σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά και καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστόνης. Διευθύνει το τμήμα Υπέρτασης και Αθηροσκλήρυνσης στο Ιατρικό Κέντρο της Βοστόνης στη Μασαχουσέτη των Ηνωμένων Πολιτειών.

Άποψή του είναι ότι, «Τα συμβούλια διοίκησης δεν είναι μοναδικά στην Ελλάδα. Σε ανώτατα ακαδημαϊκά ιδρύματα των ΗΠΑ λειτουργούν για πάνω από έναν αιώνα», επισημαίνει στο «Εθνος της Κυριακής» ο κορυφαίος Ελληνας καθηγητής: «Τα μέλη του συμβουλίου Θεσσαλονίκης έχουμε ξοδέψει κυριολεκτικά εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες ώρες τα τελευταία σχεδόν δύο χρόνια υπηρετώντας αυτό το συμβούλιο, χωρίς κανένα προσωπικό ή οικονομικό όφελος, χωρίς καμία αποζημίωση, προσπαθώντας να θέσουμε θεμέλια για να γίνει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο το επίκεντρο της καινοτομίας και της εκπαίδευσης».

Συνεχίζοντας, και μιλώντας για θέματα αριστείας προσθέτει, «Το πιο σημαντικό θέμα για κάθε πανεπιστήμιο, περιλαμβάνοντας και το Aριστοτέλειο, είναι η προώθηση της ακαδημαϊκής αριστείας, βάσει της οποίας θα πρέπει να διεξάγονται οι αξιοκρατικές προσλήψεις και προαγωγές, καθώς και η χορήγηση της μονιμότητας του διδακτικού προσωπικού. Αυτά όλα πρέπει να γίνονται κατά τρόπο ανοικτό και διαφανή.

Επίσης η διαμόρφωση και τήρηση ενός υπεύθυνου και ισορροπημένου προϋπολογισμού και η διασφάλιση του ότι οι πολιτικές του κάθε είδους δεν παίζουν κανένα ρόλο και δεν έχουν καμία θέση στη διακυβέρνηση και τη λειτουργία του πανεπιστημίου, είναι πολύ σοβαρό θέμα.Αυτονόητο είναι ότι οι χώροι των ΑΕΙ διατηρούνται ασφαλείς και καθαροί. Ομολογώ ότι οι προηγούμενες διοικήσεις του πανεπιστημίου για τα παραπάνω θέματα δεν έχουν κάνει και τη λαμπρότερη ενδεχομένως δουλειά. Ο νέος πρύτανης, όμως, είναι ένας εξαιρετικός ερευνητής με διεθνές προφίλ, που με κάνει να νιώθω πολύ αισιόδοξος για το μέλλον του πανεπιστημίου».

Υποστηρίζει ότι, το μεγαλύτερο πρόβλημα των ελληνικών πανεπιστημίων είναι οι καταλήψεις, οι οποίες οδηγούν σε απραξία και καταλύουν κάθε έννοια δημοκρατίας.Πάνω σε αυτό πρόσθεσε ότι, το Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Πατρών λειτουργεί πολύ καλά και συνεργάζεται αρμονικά με τις πρυτανικές αρχές.

Ο ίδιος τελεί Πρόεδρος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου από τον Ιανουάριο του 2013, με ομόφωνη απόφαση των εσωτερικών μελών του συμβουλίου, το οποίο αναγνώρισε τις διεθνώς αναγνωρισμένες ακαδημαϊκές και διοικητικές του δυνατότητες.

«Το κύριο πρόβλημα των ανώτατων ιδρυμάτων είναι οι καταλήψεις. Οι καταλήψεις καταλύουν κάθε έννοια δημοκρατίας γιατί με αυτό τον τρόπο μια μικρή ομάδα ατόμων εμποδίζει την ομαλή λειτουργία των Πανεπιστημίων, προκειμένου να επιβάλει τις απόψεις της στο σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας.Οι καταλήψεις ματαιώνουν τα μαθήματα, τα εργαστήρια, την έρευνα και επιφέρουν μεγάλο οικονομικό κόστος.Είναι καθήκον όλων των κομμάτων και του Τύπου να καταδικάσουν τις καταλήψεις αν θέλουμε να προκόψουν τα ελληνικά πανεπιστήμια», συμπληρώνει.

Στη συνέχεια μίλησε ο κ.Χάντερ, καθηγητής Πανεπιστημίου στο Κέμπριτζ και πρόεδρος του Συμβουλίου Διοίκησης του ΑΠΘ, ο οποίος έθιξε το θέμα των πολιτικών παρατάξεων. «Είναι πολύ επιβλαβής η ανάμειξη των πολιτικών παρατάξεων στα πανεπιστήμια. Κύριο έργο των πανεπιστημίων είναι η έρευνα και η διδασκαλία, όχι τα πολιτικά παιχνίδια», λέει χαρακτηριστικά.

«Το Συμβούλιο του Ιδρύματος συνεργάζεται με την Πρυτανεία και τη Σύγκλητο για όλα τα πανεπιστημιακά ζητήματα – ακαδημαϊκά και οικονομικά.Ο νόμος έχει αναθέσει στο Συμβούλιο την ευρεία εποπτεία του Ιδρύματος, καθήκον το οποίο το Συμβούλιο αντιμετωπίζει με μεγάλη αίσθηση ευθύνης και το ασκεί χωρίς να επιδιώκει συνεχή προβολή.Πέραν τούτου έπρεπε, εφόσον πρόκειται για νέο θεσμό, να οργανώσουμε νέες διοικητικές δομές, μια διαδικασία καθόλου εύκολη και ιδιαίτερα χρονοβόρα», αναφέρει για το ΑΠΘ.

Στη συνέχεια, τόνισε τα «αγκάθια» των ελληνικών πανεπιστημίων λέγοντας ότι, «Η ανεπαρκέστατη κρατική χρηματοδότηση, σε συνδυασμό με μία παγιωμένη τάση εναντίον κάθε σοβαρής απόπειρας εξευρέσεως πόρων από εξωτερικές πηγές, ο φοιτητικός υπερπληθυσμός οφειλόμενος σε ανεξέλεγκτο αριθμό εισακτέων και δυσλειτουργικό εξεταστικό σύστημα, είναι παράγοντες που οδηγούν συνδυαστικά στην καταρράκωση του ηθικού του ακαδημαϊκού προσωπικού.

Τα σοβαρά προβλήματα φύλαξης και ασφάλειας των πανεπιστημιακών χώρων, οι χρόνιες ελλείψεις σε εξειδικευμένο προσωπικό, οφειλόμενες εν μέρει στο σύστημα προσλήψεων και εν μέρει στη γενικότερη αδράνεια και γραφειοκρατία του Δημοσίου, και η επιβλαβής ανάμειξη των πολιτικών παρατάξεων στα πανεπιστήμια, μπλοκάρουν σοβαρά τη λειτουργία των πανεπιστημίων. Κύριο έργο τους είναι η έρευνα και η διδασκαλία και όχι τα πολιτικά παιχνίδια.

Οι επιφορτισμένοι με τη διοίκηση των Πανεπιστημίων, είτε πρόκειται για τα Συμβούλια είτε πρόκειται για τους πρυτάνεις και τη Σύγκλητο, έχουν σωρεία προβλημάτων να αντιμετωπίσουν κατά τα προσεχή έτη – και καθόλου χρόνο για χάσιμο. Είμαι πεπεισμένος πως η συνεργασία μας με τις νέες πρυτανικές αρχές του ΑΠΘ θα είναι αποτελεσματική».

Τελευταίος από τους τέσσερις, ο κ.Βαγιανός λέει πως, «Ο νόμος για τα Συμβούλια Διοίκησης αποδυναμώθηκε πολύ, ύστερα από τροποποιήσεις που επέφερε ο πρώην υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος. Εχουμε πλέον κουτσουρεμένες αρμοδιότητες. Για παράδειγμα, πριν συμμετείχαμε στη χάραξη στρατηγικής του πανεπιστημίου, ρόλος πολύ σημαντικός, ενώ τώρα έρχεται μια εισήγηση από τη Σύγκλητο και απλά τη δεχόμαστε».

Ο ίδιος είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο London School of Economics και μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ενω στο παρελθόν έχει διδάξει ως καθηγητής στα Πανεπιστήμια Στάνφορντ και ΜΙΤ.

Συνεχίζοντας λέει πως, «Οι αρχές των ελληνικών πανεπιστημίων είναι δύσκολο να αποδεχθούν ότι κάποιος είναι πάνω τους και τους ελέγχει.Δεν έχουν συνηθίσει στην ιδέα αυτής της διακυβέρνησης.Αυτενεργούν πολλές φορές και παίρνουν αποφάσεις χωρίς να ερωτηθούμε. Μου κάνει τεράστια εντύπωση ότι συζητάμε για τη φύλαξη του πανεπιστημίου. Φυσικά και πρέπει να φυλάσσεται και είναι αυτονόητη η ύπαρξη της υπηρεσίας ασφαλείας».

Θεωρεί πως, από τη στιγμή που ο νόμος για το άσυλο έχει ψηφιστεί, οφείλει και να τεθεί σε εφαρμογή.Όσο για τα προβλήματα των ελληνικών πανεπιστημίων,αναφέρει χαρακτηριστικά : «Στην ερώτησή σας, τι φταίει και δεν πάμε μπροστά, απαντώ ξεκάθαρα ότι φταίει ο κρατισμός. Η στενή σχέση των ΑΕΙ με το υπουργείο και τους πολιτικούς.Πρέπει να αφεθούν ελεύθερα τα πανεπιστήμια σε όλα τα θέματά τους. Το πόσους φοιτητές θα δεχθούν, το ποιες εξετάσεις θα δίνουν τα παιδιά για να μπουν, και άλλα, θα έπρεπε να είναι αποκλειστικής αρμοδιότητας των ανώτατων ιδρυμάτων.Είναι απαραίτητο να αλλάξουμε το καθεστώς διαχείρισης των ΑΕΙ, γιατί νομίζω ότι βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος.Να αφεθούν τα ελληνικά πανεπιστήμια να διαχειριστούν τους πόρους τους και εσύ κράτος, βάλε κριτήρια αριστείας. Να κοπεί η στενή σχέση τους με το υπουργείο Παιδείας».

Επιμέλεια : Μαριάννα Αλεξοπούλου